Sjå kjelda til Ord og uttrykk Ø - Å

[[Category:Språkhistorie]]

{|border="1"
!scope="col" width="180" | 
!scope="col" width="120" |
!scope="col" width="500" |
|-
|'''Øn(e)''' 
|(eit/å) 
|Tull / vås: ”Kor du øna”. Sjå også “røn”.
|-
|'''Øt(e)''' 
|(ein/å) 
|Sivilisert ord for å “drite”. (Overfor småborn):
“Ska vi setje oss på pottå å øte” (el. “kokke”)?
“For enj store øt(e)”!
|-
|'''Øyk''' 
|(ein) 
|D.s.s. bokmål “øk” -d.v.s. hest. (“Øyjkjinj”).
|-
|'''Å bli opp i ikkje''' 
|
|Farmor sitt uttrykk om aukande skrøplegdom.
Så vel om menneske som om tilhøve elles.
|-
|'''Åbølinj''' 
|(vere) 
|Oppøst/oppskjørta/støyande.
|-
|'''Åfått''' 
|(vere) 
|”Da va’kje møkje åfått mæ ’nå”. D.s.s. at det var
ikkje så vanskeleg eller plagsamt for – eller mykje
i vegen med han.
|-
|'''Ål''' 
|(ein) 
|1. Fisken sjølvsagt.
2. Om groen på poteter. Potetål.
3. Om det ”stillståande” bekksystemet i myrterreng.
Vi hadde dette namnet på noko av bekkane
ved Lestovatna.
4. Om ”teikningar” på fjorden - som vart oppfatta
som eit varsel om regn.
|-
|'''Ållj try''' 
|(talet 3) 
|O/å-lyd. Minner om engelsk. Farfar og farmor ville
seie t.d. slik: ”Dei hadde tre pæne onga, mæn dei
va helt utskjæmde (bortskjemde) å(o)llj try”.
|-
|'''Åløkje''' 
|(eit) 
|Noko stort og svært: “Et åløkje ’a enj bil”.
|-
|'''Ångel''' 
|(ein) 
|D.s.s. ”angel” – (fiskekroken).
|-
|'''Ånke''' 
|(å) 
|D.s.s. å ynke seg, men og brukt om å “attelete”.
“Ånke på”--”.
|-
|'''Åsn(e)''' 
|(å/eit/ein/ei) 
|Oppøst / nyfiken / uroleg.
“Enj go åsn(e)”. “Noke te åsn”.
„Ka du åsna itte“?
|-
|'''Åt''' 
|
|Brukt om mark/snylteinsekt i matvarer. Men og om
fiskeyngel som vaka på fjorden.
|-
|'''Ått/åtte''' 
|(av verbet å eige) 
|”Dei åtte --- ” (eigde). ”Denj so konnje ått---”.
|-
|'''Åttafær(e)''' 
|(ei) 
|Åtferd/oppførsel. “Æ slikt noke te åttafær”?
“Ka ditta æ for slags åttafære”?
|-
|'''Åvate''' 
|
|Om retning. D.s.s. ovanfrå el. oppe frå.
T.d. “Dei kom åvate fjellja i går”.
Vi hadde og: (“Synnjate”, “norate”, “vestate”,
heimatte”, nedatte o.s.b).
“Ned atte” = d.s.s. ned igjen, medan “nedatte” eller
“nad’atte” tyder nedanfrå.
Om lag same gjeld for dei andre omgrepa.
|-
|'''”Åvertyl på tolljerinå”'''
|
|Far sitt utrykk. Direkte oversett: ”Overtulling på
tulleriet”. Om leiande personar som etter hans
meining utmerka seg særskilt negativt, uansett
stilling og stand.
|-
|}