Sjå kjelda til Ord og uttrykk J - L

[[Category:Språkhistorie]]

{|border="1"
!scope="col" width="180" | 
!scope="col" width="120" |
!scope="col" width="500" |
|-
|'''”Jakken”''' 
|
|Utan unntak var dette namnet på hundane vi hadde
på garden i min oppvekst.
|-
|'''Jar(n)staur''' 
|(ein) 
|D.s.s. spett.
|-
|'''Jeilane (geilane)''' 
|(stadnamn) 
|Strandområdet i ”Hammarsvikskoja” – litt aust for
huset til Rolf Hove, der folket frå indre
Moldefjorden hadde støer/landingsplass på veg til
kyrkje og kjøpmann - før vegen kom. (Saltaranje
og Moldestadarane rodde naturleg nok til
”Reidet”).
”Geil” trur eg er d.s.s. (inngjerda) sti eller rås, og
det er nok tydinga for vår bruk av dette ordet og -
sjølv om eg ikkje kan hugse staden inngjerda..
|-
|'''Jeldsaud''' 
|(ein) 
|Sau som ikkje hadde teke lam. (Ikkje hadde blesma
). Brukt om krøtter generelt også: “jeldkratur”.
|-
|'''Jidde''' 
|(å) 
|D.s.s. å lee på. Ved rydding av (stor) stein o.l.
Og brukt om eller lealause saker. ”Da jidda””.
|-
|'''Jisne''' 
|(å) 
|D.s.s. å verte turr og glissen. (Motsett av å
“trutne”).
|-
|'''Jol''' 
|(ein) 
|Plante. D.s.s. “Hundekjeks“.
|-
|'''Julebass''' 
|
|Daglegnamn på naboen - kunstmålar Julius Cæsar
Hartmann i Hartmanngarden.
|-
|'''Jupe''' 
|(ei) 
|Vår versjon av klungerfrukta.
|-
|'''Jygr''' 
|(sjukdom/plage) 
|D.s.s. “Jøger”. Verk i musklar og skjelett, spesielt i
armane. Jøger/jygre var vel ei mytologisk
trollkvinne med dels dårleg ry, så namnet er sikkert
velvald det.
|-
|'''Jysje''' 
|
|Sladder / rykte. “- har haurt jysje om at -”.
”Dar går jysje om at--”.
|-
|'''Jæpe''' 
|(ei) 
|Overmodig og nedvurderande guteuttrykk om
jente. Det måtte hoverast sjølvsagt. Kan hende var
ho for pen for oss? Då hormonene vart
anatomimedvitne konstruerte vi dessutan for
ytterlegare fynd og klem ordet ”lårjæpe”.
|-
|'''Jærme''' 
|(å) 
|D.s.s. jamre/bræke. Om sau som brækar sårt,
lenge og vel. Og om folk som syter og klagar i eit
sett.
|-
|'''Jømr''' 
|(ei) 
|D.s.s. gimr (eitt år gamal sau som ikkje hadde hatt
lam enno).
|-
|'''Jønse''' 
|(ei) 
|Ø/y-lyd. Treramme om lag 35 x 25cm. Til å vinde
hesjestreng på. Same- men mindre- til dorge- og
pilkesnøra. Kunne vere svært fint laga, men svært
enkle variantar fanst og.
|-
|'''Jøre''' 
|(å) 
|(Ø/y-lyd). Stramme høylassa fast på vogn eller
slede.
Sjå “tång”. Også om å stramme ”børetoje” rundt
høyet eller kvisten i ”ryggjabørinje”.
|-
|'''Jøyle''' 
|(ei/vere) 
|Høg, hengslete jente.
Vere “jøylete”. (Også om hankj.) “Før enj långe
jøylete hekjel”.
|-
|'''Jøys''' 
|(ein) 
|D.s.s. sprut. “Da sto jøysinj ta ‘nå”.
(Eit visst slektskap med “geysir” kanskje?).
|-
|'''Ka i hondinj''' 
|
|T.d. for å gje eit spørsmål meir salvelse - som:
“Ka i hondinj æ da du finnje på mannj”?!
|-
|'''Kabbe'''
|(å) 
|Å ikkje orke meir. Ikkje nødv.vis så dramatisk at
ein fell om, men at ”det stoppar opp”. Men
sjølvsagt har ei kabba om ein ligg i kaldakolinje.
|-
|'''Kaldakolå''' 
|
|Kald eller medvitlaus tilstand / død / halvdød.
“Hanj låg i (eller ”va i”) kaldakolinje då dei fannj
å’nå”.
|-
|'''Kale (kalinj/kala)''' 
|(vere) 
|Gamalt, svampete eller ”mumifisert” treverk. Ikkje
eigenleg rote. Det er meir ein variant av
tørrmorkning kanskje.
|-
|'''Kammar(e)''' 
|(ein) 
|D.s.s. skit, men mest brukt om “mannjelort”.
Det var mange ord for desse “restane”.
“Kork” var brukt på nokre gardar (Berge).
Farfar forenkla det heile til “mannjedrit” - uansett
kor mykje gonger farmor sa “sssjh”.
|-
|'''Kams''' 
|(ein) 
|Slags “klubb”- ”ballj” til fisk. Inneheld fiskelever.
Vart gjerne servert saman med (og i kjeften på)
kokte torskehovud.
|-
|'''Kar''' 
|(ein/eit/?) 
|Grei tyding kva gjeld person av hankjønn og
t.d. balje/kokekar. Men og eit av spørjeorda våre.
saman med ”hænn”/”hænne”/”helst”. ”Kar dei va
hæn/hænne”? ”Kar dei jikk hæn?”
|-
|'''Karnafle''' 
|(å) 
|Eit humoristisk uttrykk for å kjempe, å knekke
eller prøve å vinne over nokon. ”Sjå te å karnafl’ ånå”.
|-
|'''Kaste''' 
|(å) 
|Sjølvforklarande, men og brukt om å fiske med
not. Å kaste = å setje ut nota.
“Kastenot” og “stængjenot”. (Sjå “stæng”).
Det fanst og ”slængjenot”.
|-
|'''Kauke''' 
|(å) 
|D.s.s. å rope. (Ekstra kraftig/støytvis).
“Pappalilli” var ekspert på området.
|-
|'''Kavl''' 
|(ein) 
|Overkanten på fiskegarn og not. Der flyteelement
som kork, dobl eller glaskuler vert festa.
|-
|'''Kjeil''' 
|(ein) 
|D.s.s. kjel/kjele. “Kaffikjeil”.
|-
|'''Kjeip''' 
|(ein) 
|Anlegget for årane m.a. på nordfjordfæringen.
Same for “seksering” (vi sa ikkje seksæring),og
“femkjeiping” t.d.
|-
|'''Kjellje''' 
|(ei) 
|Brukt om jente. (Litt positivt ord).
Gjerne når ei bragd (prette) var gjord.
Sjå “tikse” og “fantefillje”.
“Du æ mæg ei go kjellje”.
|-
|'''Kjeng(e)''' 
|(ein) 
|Krampe til å festeopp netting med.
|-
|'''Kjerve''' 
|(å) 
|Snu med rive halvturt høy og lauv som tørkar på
marka.
|-
|'''Kjesebær''' 
|
|D.s.s. kirsebær.
|-
|'''Kjete''' 
|(å) 
|D.s.s. å kitle. “Du må’kje kjete ongjinj slek, hanj
kan bli stamme ta da”.
|-
|'''Kjipe''' 
|(ei) 
|Berereiskap. (å ha på ryggen). Fletta av vidje og i
ulike storleikar og fasongar. Dei siste vi hadde her
trur eg var etter han “Kjipe-Johan”.
|-
|'''Kjylpe''' 
|(ei) 
|Skjennepreike eller omgang.
“Du må ta ‘nå ei kjylpe”.
|-
|'''Kjynnjå/kunå''' 
|
|Om kyrne. T.d. ”Ha du sett kjynnjå”? Æg får gå å
sjå kor da står te med kunå”.
|-
|'''Kjære kjerkjefolk''' 
|
|Variant av “Bevare meg vel” el. “Nei å nei”.
|-
|'''Kjæte''' 
|
|Uttrykk for å vere oppøst, kåt, leikelysten.
|-
|'''Kjørkne''' 
|(å) 
|Ø/y-lyd. Få noko i halsen. “Svelje rångt”.
|-
|'''Kjørr''' 
|(eit) 
|1. D.s.s. tjor. “Kjettinjgjin” eller “toje” ein tjora
dyr med ute.
2. Om kjerr. Eit område nord om Lestovatnet vart
omtala som ”opp i kjørrinje”.
|-
|'''Kjøvast''' 
|(å) 
|Verte kvelt. ”Kovne”.
|-
|'''Kjøyne''' 
|(ei) 
|Punkt/stikk/kvise som klør.
|-
|'''Kjøyse''' 
|(ei) 
|Hokatt. Kunne og verte brukt om jenter / kvinner
av ein eller annan grunn.
|-
|'''Klabbe''' 
|(å) 
|1. Slå til noko/nokon.
2. Når snø/skit bygde seg opp under tresko og ski.
“Hanj (el. da) klabba”. Klabbeføre.
|-
|'''Klabbedose''' 
|(ei) 
|Kvinne, stor, klossete, uhamsleg utsjånad.
Eit anna brukt uttykk var “Slabbedose”.
(Kanskje d.s.s. hankj. “slabbedask”).
|-
|'''Kladd''' 
|(ein) 
|“Innerbleie” for babyar. Laga av gasliknande stoff.
|-
|'''Klakje''' 
|(ein/å) 
|Skitklump.T.d. ei samanfiltring av ull og skit.
“Klake sæg”. Så ”dalk” og ”lark”.
|-
|'''Klakkjinj''' 
|
|Namn på ein “skalle” mellom Berstad/Øyra og
Lestoneset. Tradisjonellt bra fiskeplass.
|-
|'''Klampe''' 
|(å/ein) 
|T.d. å komme dundrande inn i treskoa, og om ein
trekloss -og om “enj klamp om fotinj».
|-
|'''Klatr''' 
|
|Kanskje korting av “klattverk”. Men mest høyrd
som positivt uttrykk: “Da va’kje noke klatr”.
Vanleg kommentar til ein bra prestasjon. T.d. gode
karakterar.
|-
|'''Kleie''' 
|(å) 
|Klø seg / klø på. Ha “klåde”.
Og brukt om å “kleie” på ting som ikkje skulle
rørast. “Handeklåde”.
|-
|'''Kleise''' 
|(å) 
|Tydde både utydeleg uttale av ulike bokstavar.
“Kleise på r-inj” t.d.-og -
å kleise på, d.s.s. -smørje tjukt/godt på.
|-
|'''Klekke''' 
|(å) 
|Mange tydingar. Tek det med her i tydinga - å
ikkje strekke til, mangle: ”Da klekk’ ikkje”.
|-
|'''Klekse''' 
|(ei/ein) 
|Klyse. T.d. utspytta halsslim (krimklekse),
og om våt snø: ”Snøklekse”. “Kleksekave”.
|-
|'''Klepse'''
|(å) 
|Når hesten nappa/glefsa.
“Mærra klepste”. Kunne vere ubehageleg nok.
|-
|'''Klærk(e)''' 
|(ein) 
|Æ-lyd. Ein som er flink med hendene.
“Hanj va enj heile klærke”.
|-
|'''Kli''' 
|(eit/å) 
|D.s.s. å ha brekningar.
Men og om kornproduktet.
|-
|'''Klipp(e)''' 
|(ein) 
|D.s.s. klepp. Reiskap/krok å huke fisk inn i båten
med.
|-
|'''Klistr''' 
|(eit/å/ein) 
|1. Om tapetklister t.d., men og om sirup eller
liknande på fingarne: “Før noke klistr”.
2. Om person: “Før enj klistre”.(Treiging).
3. Klemme flatt / verte klemd (“klistra”).
Brukt i og om mange samanhengar.
|-
|'''Klivre''' 
|(ei) 
|Fjellskore eller utilgjengeleg parti i fjellside.
“ka de hadde oppi dissa klivrå å gjere”?
|-
|'''Klogg''' 
|(ein) 
|Sko/støvel med tresåle.
T.d. om tresko: Treklogg.
|-
|'''Klobb''' 
|
|Den same matretten som vert kalla m.a. raspeballj
el. komle andre stader i landet.
|-
|'''Klokk''' 
|(ein) 
|O-lyd. Samnamn på kjerald av ”berestorleik”.
T.d. bøtte/kagge - av tre eller anna vyrke.
|-
|'''Klokke''' 
|(å/vere) 
|Å klukke og le. ”Da klokka innj i elvinje”.
Men og om høne i ” brunst”: “Dar æ ei klokke
høne idag”.
|-
|'''Klongr(e)''' 
|(ein) 
|Klunger(busk).
|-
|'''Klotr(e)''' 
|(eit/å/ein) 
|Pusleriarbeid. ”Klotre mæ”.
“D’ æ’kje meir å klotre mæ”
“Du æ mæg enj go klotre”.
|-
|'''Klæmbre''' 
|(å) 
|«Klæmbre seg». (Sjå og klistre).
Få ein finger i dørsprekken t.d.
|-
|'''Klærk''' 
|(ein) 
|Ordet har ei offisiell tyding: Boklærd person. Men
hos oss om ein som var flink med å få til mykje.
”Hanj æ enj sjikkele klærke”.
|-
|'''Kløstre(t)''' 
|
|Farmor om Selje kloster: “Ut i kløstra”.
|-
|'''Klåde''' 
|(ha) 
|At det klør. Sjå og “kleie” og “handeklåde”.
|-
|'''Klåre heida''' 
|
|”I klåre heida” var eit uttrykk for å vere splitter naken.
Det var nytta om spesielt verlag og. Kaldt, og klårt
over fjella.
|-
|'''Knaltr''' 
|(ein) 
|Hard liten ting. T.d. umodna eple/plomer,-
og ofte om “produkta” frå ”hare maje”.
|-
|'''Knas''' 
|(vere) 
|Om person som ser ”søt” ut. Mest om små born –
mest jenter- som ser smart ut i klesveien.
|-
|'''Knoge''' 
|(å) 
|Streve og arbeide. ”Ka de knoga med”.
|-
|'''”Knoldinj”''' 
|
|Utnavn på Arnold Rivertz. Ein gammalungkar som
budde hjå Karstein Tonning på Salt.
|-
|'''Knorp''' 
|(ein) 
|D.s.s. kul. T.d knytt til kroppen på menneske og
dyr. ”Hondinj ha enj knorp ’på eine framfota”.
Eller på treverk. Knorpete.
|-
|'''Knue''' 
|(å) 
|M.a. frå slaktinga. Ein “knua” av skinnet på (det
varme) slaktet. (Med knyttnevane).
|-
|'''Knøde''' 
|(å/ein) 
|Ø/y-lyd. D.s.s. Å kna, men og om person.
Ein “knøde” d.s.s. somlekopp/kløn/treiging.
Kobbesild Sild ein salta lett, kappa av framre del av hovudet,
knytte to eller fleire saman i sporden og hengde til
dei tørk.
|-
|'''Kode''' 
|
|Brukt om råmelk.
(Melka kua gjev fyrste døgnet etter kalving).
|-
|'''Kokk(e''') 
|(ein/å) 
|(Tydeleg O-lyd). Sjå “øt”/ “øte“.
|-
|'''Kokkelur(e)''' 
|(ein/å) 
|1. Koning.
2. Sjå “øt” - (barnespråk).
3. Sitje åleine og spekulere / deppe / filosofere.
|-
|'''Kokle(makar)(ri)''' 
|(å/ein) 
|Positivt: Ein som leitar etter løysing. Spes. om
tekniske problem/arbeid.
Negativt: Ein som puslar utan å få til noko.
|-
|'''Kokse''' 
|(ei) 
|(O-lyd). Nedsetjande uttrykk om båt.
|-
|'''Kole''' 
|(ei) 
|O/å-lyd. Tran/oljelampe. Hang ei i eldhuset då eg
var liten. Etter som eg vaks til forsvann den.
(Saman med så mykje anna av varig verdi som
gesjefige “handeklåder” nok sette over styr).
|-
|'''Kolne''' 
|(å) 
|D.s.s. å verte kald/kjølast.
|-
|'''Kommar''' 
|(ein) 
|(O-lyd). Konglane på bjørk og selje t.d.
|-
|'''Kongelvæv''' 
|(ein) 
|D.s.s. spindelvev.
|-
|'''Koning(e)''' 
|(ein) 
|O/å lyd. Heilt vanleg strandsnegel(hus) med og
utan innmat. Vi knasa dei og nytta innhaldet som
agn når vi fiska på “Rystabryggjinje”.
|-
|'''Kork''' 
|(ein) 
|(O/å-lyd). Ordet tyder sjølvsagt t.d. flaskekork og
flyte kork.
(O-lyd). Eg knyter ordet strekt til Sivert. R. Berge.
Han nytta det om ”mannjelort”. Derav utnamnet ”Korkesivert”.
|-
|'''Korr''' 
|(ein) 
|Daglegtale om sauene. “Korrinj”, “korranje”.
“Kom korrinj”! “Korremora honn”! ”Korrebæ”.
”Bort mæ korrå”.
|-
|'''Korstrollj''' 
|(eit) 
|Den vanlege nemninga på sjøstjerne.
|-
|'''Kovne''' 
|(å) 
|D.s.s. å kvelast av tett hals. «Kjøvast”.
|-
|'''Krakje''' 
|(ein) 
|Litt stakkarsleg person/type. Sjukleg /svak.
Periodisk el. permanent.
|-
|'''Krase''' 
|(å) 
|D.s.s. å knuse. ”Krase koning”.
|-
|'''Kratur''' 
|(eit) 
|Husdyr. (Lokal variant av krøtter/kreatur).
|-
|'''Kregde''' 
|(sjukdom) 
|D.s.s. meslingar.
|-
|'''Kreke''' 
|(å/vere) 
|Tradisjonell. Tyding: Brukt om personar som
arbeider/rører seg seint. Sjå og ”krakje”.
Også om ein som er vanskeleg/umedgjerleg:
“Hanj va so krekete”.
|-
|'''Krekse''' 
|(ei) 
|Turrbusk.
Også om problematisk kvinnfolk -eller anna
hokjønn ein er forarga på. Som t.d “Kukrekse”.
|-
|'''Krest(e)''' 
|(å/ein) 
|1. «Streve med arbeidet på doskåla».
2. Både poitivt og negativt. Trottig maur, men og
om treg kar.
|-
|'''Krisjle''' 
|(eit/å) 
|Kløe/irritasjon (t.d. i halsen). Og om kjensla av
lopper og lus. “Æ syns da krisjla allje plassa”.
|-
|'''Krokl(e)''' 
|(å/ein/eit/ei) 
|Pusle med.
Kløne / klønete. Skrøpeleg.
|-
|'''Kroppe''' 
|(å) 
|O/å-lyd). D.s.s. som “å pelle”.
“Ikkje kropp deg i nasinje no ijæn”.
|-
|'''Krosjl(e)''' 
|(å/ein/ei/eit) 
|Pusleri/dill. “Krosjleri”- t.d. om rotete eller infløkt
skrift og om ”urmakararbeid”.
|-
|'''Kryl''' 
|(ein/å) 
|Brukt i ulike samanhengar. Bak/rygg, men og
landskapsformasjon. ”Opp på dinnja kryla”.
”Vere “krylinj”: D.s.s. krokrygga
”Få nedøve “krylinj”: D.s.s. skjenn, dragelse, pryl.
“Enj kryle”. Omlag d.s.s: Ein stakkars krok.
|-
|'''Kryndige''' 
|
|D.s.s. stolt, overlegen ”bratt i nakkja”.
|-
|'''Kræde''' 
|(ei) 
|D.s.s. aure. Vi snakka om “kræde” og “sjøkræde”.
|-
|'''Krøbelt''' 
|(vere) 
|Trangt/smått -både i fysisk og økonomisk tyding.
“Hon hadde da krøbelt”.
“Du å du kor krøbelt vi hadde da”.
|-
|'''Krøkje''' 
|(å) 
|Sjølvforklarande.
Og om ein/fleire som strevar med eit arbeid – mest
ute. “Hanj/dei krøkte mæ da i heile går”.
|-
|'''Kure''' 
|(å) 
|Kose seg. Grave seg ned i dyna t.d.
“Liggje å kure”. (“Kokkelure”).
Og brukt om ein som ligg og furtar/er lei seg.
|-
|'''Kurne''' 
|(å) 
|(O-lyd). Svekkjast, verte dårlegare, krøkjast.
|-
|'''Kvarstess''' 
|(vere) 
|D.s.s. ein eller anna stad. ”Dæ no vel råd å finnje
da enj kvarstess vel”?
|-
|'''Kveikje''' 
|(å/eit) 
|1. D.s.s. å tenne. ”Kveikje lyse”.
2. Spo/flis/papir/kvist - opptenningsved.
“Ikkje hiv da, vi kanj ha da te kveikje”.
|-
|'''Kveis''' 
|(ein) 
|Parasitt i fiskelever og fisk.
|-
|'''Kvennj''' 
|(ei) 
|D.s.s. som kvern. “Kaffikvennj”. “Kvennjahus”.
|-
|'''Kvetel''' 
|(ein) 
|D.s.s. teppe. Mest nytta om ullteppe. Flt. ”Kvislja”.
Eit uttrykk nytta om person som var i konstant
aktivitet eller om ein rastlaus person var: ”Hanj
stogga ’kje på kvetel”.
|-
|'''Kvide''' 
|(å/ei) 
|Å kvi seg.
“D’æ ei kvide å bjynde”. ”Æ’ kvide mæg på-”.
|-
|'''Kångelkjæring''' 
|(ei) 
|Vår vevkjerring. Sjølvsagt laga ho ”kångelvev”.
|-
|'''Labank''' 
|(ein) 
|Stokk eller trestykke spikra/bolta som forsterking i
trekonstruksjonar.
|-
|'''Lade''' 
|(ei) 
|D.s.s. låve. ”Løde“ var og nytta. Også det norske
”landsmålet” hadde sine danske innslag.
|-
|'''Lalle''' 
|(å) 
|Liggje/legge seg. ”Hanj lalla ei stond”.
|-
|'''Land''' 
|(om) 
|Bruk om ”væta” i gjødselkummen. Men spesifikt
og nytta om ku-urin - ”kuland”. Anar ikkje korleis
namnet har vorte til, men er kjend og andre stader.
”Hevd” er og brukt om same stoffet.
|-
|'''Lark''' 
|(ein) 
|D.s.s. ”klakje”, ”dalk”.
|-
|'''Lask/laske''' 
|(å/ein/eit) 
|Tyder vist å skøyte/skøytestykke eller også å feste
saman.
|-
|'''Laskeklove''' 
|(ein) 
|Skomakarreiskap av tre. Kalla skomakartvinge
andre stader. Ein reiskap å spenne fast skoen i
under lasking. (Sying av skinn/hud). Eg trur det
hadde med samanfesting av overler til såle å gjere.
Ein spende fast skinnbitane i kloven og heldt den
mellom knea. Hadde ein i garden.
|-
|'''Laskesyl''' 
|(ein) 
|Skomakarutstyr. Syl til å laske med. Sy saman
ulike lerstykke. Var i ”skobenkja” i kjellaren.
|-
|'''Latnestrokk(e)''' 
|(ein) 
|Latsabb. (“--dinj latnestrokk”).
|-
|'''Laupar''' 
|(ein) 
|Fiskeutstyr. Primitiv utgåve av det vi i dag kallar
ein ”svivel.
|-
|'''Lege''' 
|(ei) 
|1. Grasmark, (litt høgtliggande kanskje?. Farfar
kalla beitet under plantefeltet for ”leganje”. (”Opp
på legå”. ”Opp’i inste leginje”). ”Hanj Sverre
Legå”. Her er ”Legå” eit anna namn for ”Låna” i
Djupedalen.
2. D.s.s. soveplass for folk og dyr. T.d. ei
”hjortelege”, el. ”hanj hadde hatt legå si dar”.
Leiv (ein) Eit ferdigsteikt flatbrød. Flatbrødleiv. Lefse var
”løfse”.
|-
|'''Lemete''' 
|(vere) 
|(“Læmete”). Varsam, fryktsam, puslete, pysete.
|-
|'''Leppe''' 
|(å) 
|Måte å sløje sild på. Kappa hovudet, delte den på
langs slik at den likevel hang saman i nakken og
sporden. Den vart så vrengd og hengd opp på
stenger for å tørke. (Torresild).
|-
|'''Leværne''' 
|(å) 
|Halde leven/spetakkel/bråke.
”Håke speielinj de kor de leværna onga!”.
Dette ordet var mest brukt av farfar/farmor, og vart
visst etterkvart heilt ute av bruk.
|-
|'''Likte''' 
|(å) 
|Når t.d. ein taburett eller ein sykkel slarka i
samanføyingane - då likta det.
|-
|'''Limme''' 
|(å) 
|Demontere ting. ”Slå i mola”. Bryte sund.
Om slakt. Partere. ”Lim” (lem) = part/del.
|-
|'''Linde (el. med “e”)''' 
|(å/eit) 
|Surre inn.
Strimmel av lerret eller liknande som ein t.d. surra
rundt overkroppen når ribbein var brotne.
|-
|'''Lisjemannjinj''' 
|
|Bror Leif vart heitande så fram mot skulealder.
|-
|'''Lisjerystinj''' 
|
|Farfar sitt daglegnamn på nabo Anders L.
“Pappalilli” var namnet vi ungane nytta mest.
Far til Anders; Lars, vart kalla “Gamlerystinj”.
Andre: “Rystajæntinje”, “Rystahondinj” o.s.b.
|-
|'''Livr''' 
|(ei) 
|Det same som lever. ”Okselivr”.
|-
|'''Lobbe-Lobb''' 
|
|Utnavn på Robert Nøstdal m/drosjebilen.
|-
|'''Lod(e)''' 
|(eit/å) 
|1. Harpunliknade reiskap å fangste steinbit og
flyndre med. Det var ei jarnstang på om lag 60 cm,
med 3 - 4 utretta kveiteanglar festa i eine enden, og
snøre i den andre. Eit naudsynt reiskap for denne
fangsten var og den heimelaga sjøkikkerten.
2. Å kaste noko avgarde. (Etter nokon t.d).
“Hanj loda trelappanje itt‘ ånå”.
Lodbytte (ei) Frå Berstad. “Lod” i denne samanhengen tyder
truleg avfall. Vi sa “toalettbytte” om den emaljerte
bøtta med hol i loket. Var “innedo” nattestid, når
nokon var sjuk -eller ikkje kunne nå “Keiser
Wilhelm”. (Sjå “Ei slekt-”).
|-
|'''Lodd(e)''' 
|(ein) 
|O-lyd. Heimelaga tøffel av ull. “Tova” og forma
for hand til filtliknande hylster. Vart gjerne påsydd
skinnsåle. Sterkt/varmt produkt.
|-
|'''Logge''' 
|(å) 
|D.s.s. å lugge. Og brukt om “å logge ugras”.
|-
|'''Logn''' 
|(ei) 
|O/å-lyd. Om roleg (kortare) bolk. Mest om ver og
vind. ”Ei stillje logn”. (Kan hende avleidd av det
svenske lugn).
|-
|'''Loke''' 
|(ei) 
|O/å-lyd. Stengsla på smalfjøsdøra t.d. Trekloss
festa på døra. Vridd utpå karmen er døra att.
Kanskje avleidd frå lukke/låse. (Lock?).
|-
|'''”Lokkå æ beire enn åttafæra”'''
|
|Etter farmor: Om å ha meir flaks enn åtferda skulle
tilseie.
|-
|'''Lompelæva''' 
|
|Som sagt: Ein prøvde å ha ei sivilisert språkføring i
garden, men freistingane var nok fullt ut til stades
for former for ”unntak”. Hugsar at når mor/far skift
bleier på Arne – måtte dei fyste vaske/ tørke
”lompelæva”. Ja: ”Romperæva”.
|-
|'''Lonnj(e)''' 
|(ein/å) 
|1. Tynne trestammar lagd i ”støda” for å dra
færingen på. Smurde dragfeltet med ”lyse”.
2. Lonnje: Ikkje få fisk. “Hanj ha lonnja idag”.
|-
|'''Lons(e)''' 
|(ei/ein) 
|Stykke. Sjå “slonse”. “Gode lonsa med (brød)
skjeve--”. Om storvaksne kvinnfolk.
|-
|'''Lork''' 
|(ein) 
|Stor stav el. staur/trekjepp.
|-
|'''Lospe(inj)''' 
|(vere) 
|Rufsete og ustellt -spesiellt om håret.
“Du ser bra lospinj ut”.“-såg lospa/lospete ut”.
Kunne vere tid for ”å månk*ånå” Sjå månke.
|-
|'''Lure''' 
|(å) 
|Om lureri sjølvsagt, men og om trematerial som
vrir seg. «Da lura sæg».
|-
|'''Lyre''' 
|
|Å slå ”lyre” var ein av leikane våre – i slekt med å
slå halt og å ”sprette pinnj”. Minner om baseball
(ball og ei slagkølle, springing m.v.)
|-
|'''Lyse''' 
|
|Resultatet når fiskelever sto lagra i tønne og “lysa
sæg”: Vart (ille luktande) tran.
Kunne brukast å smørje “lonnja” med.
Og nytta som base for husmaling. (Men berre til
uthus såvidt eg hugsar).
|-
|'''Læmete''' 
|(vere) 
|D.s.s. pysete.
|-
|'''Lærre''' 
|(å/vere) 
|Om å opne delvis. T.d. ”Kanj’kje du lærre litt på
døra/glaset”? ”Ha døra litt på lærre”. ”Set glaset på
lærr”.
|-
|'''Læte''' 
|(ei/eit/å) 
|Vb. Truleg frå å låte. Her i garden brukt om
sutring, klage og mas. ”For ei læte”.
|-
|'''Løde''' 
|(å) 
|D.s.s. stable.
|-
|'''Løfserøv''' 
|(ein) 
|Meiningslaust ord, men ”godlynt” uttrykk om
”storefante” eller småkjeltring. (”Løfse” d.s.s lefse
).
|-
|'''Løje''' 
|(eit) 
|Omlag d.s.s. opphald eller pause
“Hanj æ et løje”. Når det slutta å regne t.d.
|-
|'''Løye''' 
|(vere) 
|D.s.s. som morosamt.
|-
|'''Løyert''' 
|(ein) 
|Teppe eller klede til å svøype om småborn.
|-
|'''Løype''' 
|
|1. Sjølvforklarande.
2. Enzym i væskeform (frå svin og kalve-magar) vi
nytta for å få melk til å oste seg.
3. Ein del av steikeprosessen for flatbrød. Stabelen
av utbaka leivar vart fyrst “løypte” = halvsteikt. I
andre omgang ferdigsteikt. Eller “skjerpte”.
|-
|'''Låbrikja''' 
|
|Markering av høybroten. Delet mellom (som vi sa)
øvste og nedste låven - der nivåskilnaden på golvet
var. Trevegg på omlag ¾ m høgde. Den hadde vel
mest som funksjon å vere “fot” på høystålet.
Fin å slå salto frå før “stålet” vart for høgt - og
ungane måtte flytte leiken på ”betanje”.
|-
|'''Låke leik(e)''' 
|(enj) 
|”Låk” tydde sjuk, men dette er nok anna. Eit av
farfar/farmor sine uttrykk for mas/sirkus og
spetakkel frå einskildpersonar eller omverda. “For
enj leike”. “Da va no enj låke leike”.
|-
|'''Lån''' 
|(ei) 
|Stor hovudbygning på gard. T.d. Eidslåna,
prestelåna. Brukt m.a. om garden i Djupedalen der
slekta vår bur. Sjå “særlege namn” og “Ei slekt..”
s. 90. Truleg frå gamalt d.s.s. borg eller festning.
|-
|'''Lånago''' 
|
|”Ver så god” var vanskeleg for barnetunger. Eg
hugsar diverre ikkje kven av oss ungane som
brukte dette ordet både som ”takk for lånet” og
som ”ver så god”.
|-
|'''Lånasvartinj''' 
|
|Kallenamn på Sverre Listau. (I “Låna”).
|-
|'''Långefot''' 
|(ein) 
|D.s.s. insektet vi mest kallar langbein i dag.
|-
|'''Långhævre''' 
|
|Uttrykk for å gje det glatte lag. el. ”ragat”.
“Hanj fekk långhævre i sta”.
“Dei fekk långhævre mæ’nå idag”.
|-
|'''Långleggje''' 
|(å) 
|Springe kraftfullt og fort. Om folk, men høvesvis
også om hesten. Sjeldan om andre dyr.
|-
|'''Låte''' 
|(å) 
|Teke med grunna tydinga “klage/syte”. (Sjå ”læte”).
“Ka du læte itte”. “Æ da noke å låte føre”.
“For ei læte”. “Noke te læte”.
|-
|}