Ord og uttrykk V - X
Vansam(e) | (vere) | D.s.s. å vere kresen, men er eit negativt ord.
Om personar som ikkje likar maten etc. |
Varle | (å) | Uklår tale. Medvitslaus / svak / uklår.
“Hanj va helt varlinj i måla”. |
Vassfløde | (ei/eit) | Om flaum og store vassmengder. |
Vasshagl | Ikkje eigenleg hagl, men frose regn som likevel er
så blautt at det vert knust ved nedslag. | |
Vass-sele | (ein) | Berereiskap. Profilert trestykke ein hadde over
nakken/skuldrene. Togstump i kvar ende, med krok til å hekte i vassbytte/melkebytte m.v. |
Veine | (å) | Rote seg bort / vere usikker. “Hannj må ha veina
seg vekk”. “Noke te veining”. |
Veir | (ein/eit) | 1. Saubukken kalla vi veir.
2. Og vi snakka om ”veir og vend”. |
Veit | (ei) | D.s.s. grøft. T.d. “dæleveita”, “veiveita”.
“Å ta ei veit”- eller “å veite ei -”: D.s.s. å grave ei grøft. |
Velte | (å/ei) | 1. Sjølvforklarande.
2. I ei “velte” kunne t.d. vere høy, riven eine eller greiner (ved). Den hadde “rasjonell” storleik for å velte ned bakkane og til gards. |
Vevreid(e) | (ein) | D.s.s. vevstol. |
Vikje | (å) | Tømrar/snikkaruttrykk. Om ”å setje opp ei sag”.
Td. tømmermannsblad. Nytta ei spesiell tang for å få tennene til å peike - annakvar - til kvar si side. |
Vinde | (å/ei) | Å vinde eit nyste med tråd/garn, men og:
1. Omlag d.d.s. jønse, men mindre. Difor som t.d. i dorgevinde. 2. Brukt og om borereiskapen: ”Borevinde” Vindedør (ei) Utbygget i øvste høgda på sjøhus. I utbygget var hjulet (vinda) som var hovuddelen av heiseinnretninga i slike hus (buder). |
Vindstirr | (ein) | Falken som ”står stille” i lufta. |
Vinnje | (ei) | Tilnærma det same som ei onn (som ikkje vart
brukt hos oss). Mest brukt om ”vårvinnjå”. |
Viske (høy) | (å) | Ta høykroken > drive den inn i stålet for å dra
ut tustar med høy som så vart bunta saman i høveleg ball/rasjon. Enkel å ta til fjøset og til krybbene. (Meiner å hugse at ”visk” er d.s.s. dott). |
Vode | (å/ei/ein) | O/å-lyd.
1. Prat -tomprat. “Hanj bærre voda”. “For enj vodele”. 2. Når småsei droga og sprala på fjorden: “Dar æ ei voldele småseidevode bort på”. |
Vodel | (ein) | Staden der ein kryssa bekken/elva.
Men og karaktristikk på ein pratmakar. Sjå våle. |
Voldele | Veldig/voldsomt/særs mykje.
“Da va et voldele lass”. “Hanj åt voldele”. | |
Volende | (ein) | Uttrykk frå slaktinga. Når ”spiserøret” på dyret
vart kappa vart det heitande ”volendinj”. Viktig å lage knute på den så ikkje gor kom på kjøtet. |
Vorr | (ein) | (O/å-lyd). Dei opplagde steinkantane (murane) som
danna ”støda”. Sikkert avleidd av ”vor”, d.s.s. ”ra”. (Stein/grusrygg). |
Våle | (å) | Samanhengande/vedvarande prat/tullprat.
“For et vål”. Sjå og “sod” og ”vodel”. |
Vårbære | (ei/vere) | Om ku som skal kalve om våren. |
Vårjæle | (ei) | D.s.s. fregne. Det var ordet farfar/farmor brukte.
Samsett av vår og jæl, men eg har inga aning om tyding eller bakgrunn. Kan hende fregnene tok seg opp med vårlyset? Vere ”vårjælete”. |